Εισαγωγή

Η αρρυθμία είναι μια ανωμαλία στον χρονισμό, ή/και στο μοτίβο του καρδιακού παλμού.

Οι αρρυθμίες είναι οι διαταραχές στην κανονικότητα του καρδιακού ρυθμού. Περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών που κυμαίνονται από εντελώς ακίνδυνες έως εξαιρετικά επικίνδυνες.

Εκδηλώνονται με υπέρμετρα γρήγορη ή αργή καρδιακή συχνότητα, με εντελώς ακανόνιστο ρυθμό ή με σύντομες διακοπές στην ρυθμική συστολή της καρδιάς.

Συχνά δεν παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα. Κάποιες φορές όμως προκαλούν αίσθημα παλμών, αδυναμίας, ζάλης, εύκολης κόπωσης, δύσπνοιας ή δυσφορίας, ενώ άλλες φορές μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια συνειδήσεως ή και σε αιφνίδιο θάνατο.

‍

Κολπική μαρμαρυγή

Η κολπική μαρμαρυγή είναι μία αρρυθμία που προκαλεί έναν ακανόνιστο και συχνά γρήγορο καρδιακό ρυθμό.

Στην πάθηση αυτή, λόγω του αποδιοργανωμένου ρυθμού, το αίμα δεν προωθείται επαρκώς και λιμνάζει μέσα στους κόλπους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία θρόμβων, οι οποίοι μπορεί να αποσπάσουν και με την κυκλοφορία του αίματος να προκαλέσουν εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί συμπτώματα όπως στηθάγχη, κόπωση, δύσπνοια, πτερυγισμό, ζάλη, σύγχυση και λιποθυμία, ενώ με τον καιρό οδηγεί στην καρδιακή ανεπάρκεια.  Η θεραπεία περιλαμβάνει είτε φαρμακευτική αγωγή, είτε κατάλυση (ablation) και έχει σκοπό τόσο την ελάφρυνση των συμπτωμάτων του ασθενούς, όσο και την μείωση των επικείμενων κινδύνων.

Υπερκοιλιακή ταχυκαρδία (ΥΚΤ)

Πάθηση, κατά τα οποία η καρδιά χτυπάει σε ρυθμούς γρηγορότερους από το φυσιολογικό.

Η ΥΚΤ είναι ένας γρήγορος (άνω των 100 σφίξεων), μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός, που προέρχεται απ’ τις άνω κοιλότητες της καρδιάς. Σε γενικές γραμμές, δεν είναι απειλητική για την ζωή.

Το σύμπτωμα είναι συνήθως το αίσθημα παλμών. Σπάνια μπορεί να προκαλέσει δύσπνοια, στηθάγχη, ζάλη ή συγκοπτικό επεισόδιο. Η διάγνωσή γίνεται με 24ωρη παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού, από συσκευή Holter.  Η θεραπεία περιλαμβάνει είτε φαρμακευτική αγωγή, είτε κατάλυση (ablation) της εστίας που προκαλεί τις ταχυκαρδίες.

Κοιλιακή ταχυκαρδία

Η κοιλιακή ταχυκαρδία είναι ένας γρήγορος ρυθμός ,με περισσότερους από 100 παλμούς το λεπτό, που προέρχεται από τις κοιλιές της καρδιάς.

Πρόκειται για κανονικό καρδιακό ρυθμό, ο οποίος μπορεί να εξελιχθεί σε κοιλιακή μαρμαρυγή και να οδηγήσει σε αιφνίδιο θάνατο. Για αυτό, χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. Η κοιλιακή ταχυκαρδία προκαλεί αίσθημα επίμονων παλμών, δύσπνοια , πόνο στο στήθος, ζάλη και μειωμένη αντίληψη, εξάντληση, υπόταση, ωχρότητα και εφίδρωση. Η γρήγορη κοιλιακή ταχυκαρδία μπορεί να προκαλέσει συγκοπτικό επεισόδιο και αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, προκαλεί κοιλιακή μαρμαρυγή και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Τόσο στην κοιλιακή ταχυκαρδία όσο και στην κοιλιακή μαρμαρυγή, πρέπει γίνει άμεσα (εντός 2 λεπτών) ηλεκτρική απινίδωση και καρδιοαναπνευστική ανάνηψη, αλλιώς καταργείται η σύσπαση της καρδιάς και επέρχεται ο θάνατος.

Η σύγχρονη αντιμετώπιση της κοιλιακής ταχυκαρδίας περιλαμβάνει εμφύτευση καρδιακού απινιδωτή (ICD), ή/και κατάλυση (ablation).

‍

Κοιλιακή μαρμαρυγή

Η κοιλιακή μαρμαρυγή είναι η σοβαρότερη μορφή κοιλιακής ταχυαρρυμίας.

Στην πάθηση αυτή, καρδιακός ρυθμός είναι γρήγορος (>300/λεπτό), χαώδης και άρρυθμος, με αποτέλεσμα να μην επιτελείται καρδιακή συστολή. Εάν δεν αποκατασταθεί άμεσα, επέρχεται θάνατος μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Η κοιλιακή μαρμαρυγή αποτελεί τον συνηθέστερο μηχανισμό του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου.

Η άμεση αντιμετώπιση της κοιλιακής μαρμαρυγής, πρέπει να γίνει το συντομότερο  δυνατόν, και γίνεται με απινίδωση, δηλαδή χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος μέσω ενός εξωτερικού απινιδωτή, που θα επαναφέρει τον καρδιακό ρυθμό.

Μετά το αναταχθέν επεισόδιο, πρέπει να γίνει ένας ενδελεχής έλεγχος που θα αναδείξει τις αιτίες που το προκάλεσαν. Εάν καθοριστεί η αιτία, ακολουθεί η θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, εμφύτευση απινιδωτή ή και χειρουργικές επεμβάσεις.  

‍

Κολποκοιλιακός αποκλεισμός 

Είναι η καθυστερημένη ή απούσα διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος από τους κόλπους προς τις κοιλίες 

Η πάθηση αυτή ταξινομείται 3 κατηγορίες, ανάλογα με τον βαθμό σοβαρότητας:

1ου βαθμού: Στο ηλεκτροκαρδιογράφημα καταγράφεται μόνο καθυστέρηση της αγωγής.

2ου βαθμού: Τα περισσότερα ερεθίσματα περνούν στις κοιλίες, αλλά ορισμένα χάνονται.

3ου βαθμού ή πλήρης: Κανένα ερέθισμα δεν περνά στις κοιλίες.

Τα συμπτώματά εξαρτώνται από τον τύπο κολποκοιλιακού αποκλεισμού. Στον 1ου βαθμού συνήθως δεν παρουσιάζονται συμπτώματα. Στον 2ου βαθμού, κάποιες φορές, παρουσιάζονται συμπτώματα όπως στηθάγχη, ζαλάδα, λιποθυμία, κόπωση, ναυτία, δύσπνοια. Στον 3ου βαθμού, παρουσιάζονται συμπτώματα καρδιακή ανακοπή, ζαλάδα, λιποθυμία, έντονη κόπωση και αίσθημα παλμών.

Η διάγνωση γίνεται με το ηλεκτροκαρδιογράφημα εάν η βλάβη είναι μόνιμη, και με το Holter, εάν εμφανίζεται παροδικά. Ο πλήρης κολποκοιλιακός αποκλεισμός θεραπεύεται με τεχνητή βηματοδότηση. Στον 2ου βαθμού ή σπάνια στον 1ου βαθμού κολποκοιλιακό αποκλεισμό υπάρχουν κατηγορίες ασθενών, στις οποίες πρέπει επίσης να εμφυτευθεί τεχνητός βηματοδότης. 

‍

Σύνδρομο νοσούντος φλεβόκομβου

Περιλαμβάνει μία ομάδα διαταραχών που προκαλούνται από δυσλειτουργία του φλεβόκομβου.

Στην πάθηση αυτή, ο φλεβόκομβος χτυπά πολύ αργά, σταματά για μεγάλο χρονικό διάστημα ανάμεσα στους χτύπους ή σταματάει να παράγει χτύπους. Αν σταματήσει να παράγει χτύπους, κάποιο άλλο μέρος της καρδιάς πρέπει να αναλάβει τη λειτουργία του βηματοδότη, κάτι που συνήθως γίνεται σε ένα ρυθμό σημαντικά πιο αργό από το φυσιολογικό. Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται οι βραδυκαρδίες, η συγκοπή, η ζάλη και η κόπωση. Η διάγνωση γίνεται με δοκιμασία κόπωσης, με Holter-ρυθμού, ή με ηλεκτροφυσιολογική, ενώ  η θεραπεία είναι φαρμακευτική ή και εμφύτευση βηματοδότη

‍

Βραδυκαρδία

Βραδυκαρδία σημαίνει επιβραδυμένος καρδιακός παλμός, δηλαδή όταν οι παλμοί ενός ενήλικα δεν ξεπερνούν τους 60 το λεπτό.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός κυμαίνεται από 60 έως 100 παλμούς το λεπτό, σε κατάσταση ηρεμίας. Αν η καρδιά χτυπά με ρυθμό μικρότερο από 60 φορές το λεπτό, ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει βραδυκαρδία. Υγιείς νέοι ενήλικες και αθλητές έχουν συχνά καρδιακούς παλμούς λιγότερους από 60 παλμούς το λεπτό. 

Συμπτώματα της πάθησης μπορεί να είναι ζάλη, λιποθυμία, δύσπνοια και δυσκολία άσκησης, κόπωση, στηθάγχη, φτερούγισμα της καρδιάς, σύγχυση ή προβλήματα συγκέντρωσης και απώλεια των αισθήσεων. Μερικοί άνθρωποι δεν εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα. Η θεραπεία της βραδυκαρδίας εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί. Αν η βραδυκαρδία δεν προκαλεί συμπτώματα, ο ασθενής συνήθως δεν υποβάλλεται σε θεραπεία. Εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς, τότε  τοποθετείται βηματοδότης. Εάν η αιτία είναι κάποιο άλλο ιατρικό πρόβλημα, τότε επιδιώκεται η διόρθωση του προβλήματος αυτού.

‍

Κληρονομικά Αρρυθμικά Σύνδρομα

Πρόκειται για μία κατηγορία γενετικών νόσων, που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές για τη ζωή αρρυθμίες.

Μεταδίδονται συνήθως κληρονομικά και οφείλονται σε μεταλλάξεις κάποιων πρωτεϊνών των καρδιακών κυττάρων, που λέγονται ιοντικοί δίαυλοι (καναλοπάθειες). Σε αυτές τις νόσους περιλαμβάνονται το σύνδρομο Brugada, το σύνδρομο μακρού QT ή Long QT syndrome, το σύνδρομο βραχέος QT ή Short QT syndrome, το σύνδρομο της πρώιμης επαναπόλωσης και η κατεχολαμινεργική πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία ή CPVT.

‍

1. Σύνδρομο Brugada

Είναι μια σπάνια κληρονομική καρδιαγγειακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ανωμαλίες στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς και μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδιο θάνατο.

Το σύνδρομο θεωρείται γενετική πάθηση και μεταβιβάζεται κληρονομικά κατά τον επικρατούντα αυτοσωματικό χαρακτήρα. Εκδηλώνεται στην ενήλικη ζωή, περισσότερο στους άνδρες. Η διαταραχή μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση επικίνδυνων αρρυθμιών στις κοιλίες της καρδιάς, προκαλώντας αίσθημα παλμών, ζάλη, λιποθυμία - συγκοπή ή/και καρδιακή ανακοπή. Η εκδήλωση αιφνίδιου καρδιακού θανάτου εμφανίζεται συνήθως κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η διάγνωση τίθεται μετά από ένα τυχαίο καρδιολογικό έλεγχο, με την εμφάνιση της χαρακτηριστικής εικόνας στο ηλεκτροκαρδιογράφημα. Η θεραπεία για τους υψηλού κινδύνου ασθενείς είναι η εμφύτευση απινιδωτή.

‍

2. Σύνδρομο μακρού διαστήματος QT

Είναι μία γενετικά καθορισμένη νόσος, που χαρακτηρίζεται από παρατεταμένη επαναπόλωση των καρδιακών κυττάρων και από αυξημένο κίνδυνο για απειλητικές καρδιακές αρρυθμίες. 

Η πάθηση αυτή προκαλεί σοβαρές αρρυθμίες, όπως η πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. Πρόκειται για δυνητικά κακοήθεις αρρυθμίες, γιατί αν παραμένουν έστω και λίγα λεπτά χωρίς άμεση ιατρική παρέμβαση, οδηγούν στο θάνατο.

Συνήθως οι ασθενείς δεν έχουν συμπτώματα. Άλλες φορές, συμπτώματα όπως ζάλη ή απώλεια συνειδήσεως, προέρχονται από σοβαρές αρρυθμίες. Όταν η αρρυθμία είναι παρατεταμένη, μπορεί να προκληθεί απώλεια αισθήσεων και αιφνίδιος θάνατος. Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με ηλεκτροκαρδιογράφημα, όπου υπολογίζεται το QT διάστημα. Μερικές φορές χρειάζεται 24ωρο holter ρυθμού για να γίνει η διάγνωση. Σε περίπτωση που διαγνωστεί κάποιο άτομο με σύνδρομο μακρού QT, θα πρέπει να γίνει έλεγχος στην οικογένεια για ανεύρεση και άλλων νοσούντων ατόμων. Η θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, εμφύτευση απινιδωτή (ICD), αριστερή καρδιακή χειρουργική συμπαθεκτομή και αλλαγές στον τρόπο ζωής.

‍

3. Σύνδρομο βραχέος QT 

Σπάνιο γενετικό σύνδρομο που περιλαμβάνει ένα βραχύ QT διάστημα στο ηλεκτροκαρδιογράφημα και προκαλεί σοβαρές αρρυθμίες, που μπορεί να οδηγήσουν στον αιφνίδιο θάνατο 

Η διάγνωση γίνεται από το ηλεκτροκαρδιογράφημα, με την μέτρηση του διαστήματος QT. Η θεραπεία περιλαμβάνει εμφύτευση απινιδωτή, ώστε να αποτραπούν οι σοβαρές αρρυθμίες που προκαλούν αιφνίδιο θάνατο. Μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθούν και φάρμακα.

‍

4. Κατεχολαμινεργική πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία

Είναι μία σπάνια νόσος, που οφείλεται σε μεταλλάξεις γονιδίων κάποιων πρωτεϊνών του καρδιακού κυττάρου, και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αρρυθμίες, ενδεχόμενα θανατηφόρες.

Η νόσος αυτή εκδηλώνεται στην 1η ή 2η δεκαετία της ζωής. Οι υπεύθυνες μεταλλάξεις επηρεάζουν την διακίνηση του ασβεστίου στο καρδιακό κύτταρο και προκαλούν ιοντική ανισορροπία. Αυτό προκαλεί σοβαρές αρρυθμίες κατά τη διάρκεια της άσκησης, που μπορεί να οδηγήσουν στον θάνατο. Η διάγνωση γίνεται με την ανεύρεση χαρακτηριστικών κοιλιακών αρρυθμιών στο καρδιογράφημα, που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εξέτασης κοπώσεως. Η θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, αποφυγή έντονης άσκησης, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις συνιστάται χειρουργική συμπαθεκτομή ή εμφύτευση απινιδωτή.

‍

5. Σύνδρομο πρώιμης επαναπόλωσης 

Πρόκειται για ένα γενετικά καθορισμένο σύνδρομο, με χαρακτηριστικές αλλαγές στο καρδιογράφημα και συχνές αρρυθμίες ή αιφνίδιος θάνατος.

Η διάγνωση αυτού του συνδρόμου γίνεται με το ηλεκτροκαρδιογράφημα, το οποίο έχει χαρακτηριστική εικόνα ανάσπασης του σημείου J και του διαστήματος ST.

Οι ασθενείς με το σύνδρομο αυτό πρέπει να εγκαταλείψουν τον εντατικό αθλητισμό και τη συνολική σωματική άσκηση. Η θεραπεία του συνδρόμου της πρώιμης επαναπόλωσης των κοιλιών πραγματοποιείται με επεμβατική κατάλυση (ablation). Μπορεί, επίσης, να προστεθούν φαρμακευτική αγωγή, συμπληρώματα διατροφής και ηλεκτρολύτες.